Od stycznia 2024 roku polski system podatkowy zyskał nowy element – podatek minimalny CIT. Został on zreintrodukowany po dwuletnim okresie zawieszenia, co rodzi szereg pytań zarówno wśród przedsiębiorców, jak i ekspertów podatkowych. Celem nowelizacji jest przeciwdziałanie optymalizacji podatkowej oraz zwiększenie sprawiedliwości fiskalnej poprzez zapewnienie minimalnego poziomu opodatkowania dla firm, które wykazują niskie dochody lub straty. Zrozumienie, jak funkcjonuje ten podatek minimalny, kogo dotyczy oraz jakie są możliwości wyłączenia z jego obowiązku, jest kluczowe dla każdego podatnika CIT.
Co to jest podatek minimalny i jakie są jego podstawy prawne?
Podatek minimalny to forma opodatkowania wprowadzona pierwotnie w ramach Polskiego Ładu 1.0, która po okresie zawieszenia stała się znów aktualna z początkiem 2024 roku. Przepisy dotyczące tego podatku znajdują się w art. 24ca ustawy o CIT, a ich celem jest zapobieganie sytuacjom, w których przedsiębiorstwa wykazują minimalne dochody lub straty przez wiele lat, co może sugerować wykorzystywanie agresywnych strategii optymalizacji podatkowej.
Podatek minimalny w CIT obciąża podmioty gospodarcze, które nie przekraczają ustalonych progi rentowności lub wykazują stratę, ale nadal generują znaczące obroty. Próg rentowności ustalany jest na poziomie 2%, co oznacza, że spółki, które osiągają niższy wskaźnik dochodów do przychodów, mogą podlegać temu specyficznemu obciążeniu. Stawka podatkowa wynosi 10% i odnosi się do hipotetycznego dochodu, który teoretycznie mógłby zostać osiągnięty, gdyby nie stosowane praktyki zmniejszające podstawę opodatkowania.
Kogo dotyczy podatek minimalny w CIT i jakie są kryteria objęcia nim?
Podatek minimalny w CIT dotyczy szerokiego zakresu podmiotów gospodarczych, w tym spółek krajowych i zagranicznych prowadzących działalność na terenie Polski przez zagraniczne zakłady. Kryteria, które decydują o objęciu podatkiem, obejmują zarówno poziom rentowności, jak i sytuację, w której spółka wykazuje stratę z działalności operacyjnej.
Podatnicy CIT, którzy są szczególnie narażeni na nowe obciążenie, to te podmioty, które:
- Poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe,
- Osiągnęły próg rentowności nieprzekraczający 2%, obliczany jako stosunek dochodów do przychodów z działalności innej niż kapitałowa.
Podatek minimalny ma zatem na celu objęcie firm, które pomimo prowadzenia aktywnej działalności gospodarczej i generowania przychodów, nie przynoszą stosownych dochodów. To narzędzie ma zapobiegać wykorzystywaniu przez przedsiębiorstwa konstrukcji prawnych czy finansowych umożliwiających unikanie opodatkowania w sposób, który byłby niesprawiedliwy wobec innych uczestników rynku, którzy płacą standardowe podatki CIT.
Jak oblicza się minimalny podatek dochodowy i jakie są metody jego rozliczania?
Minimalny podatek dochodowy jest obliczany na podstawie specyficznych zasad zawartych w ustawie o CIT. Głównym celem jest ustalenie hipotetycznego dochodu, od którego następnie naliczana jest stawka podatkowa wynosząca 10%. Proces kalkulacji opiera się na dwóch głównych metodach, które podatnik może wybrać w zależności od swojej sytuacji finansowej i preferencji.
- Standardowa metoda kalkulacji: polega na obliczeniu 1,5% przychodów z działalności operacyjnej (inne niż zyski kapitałowe) jako podstawy opodatkowania. Do tej kwoty dodaje się „nadmiarowe” koszty finansowania dłużnego oraz usługi niematerialne ponoszone na rzecz podmiotów powiązanych, które przekraczają 30% EBITDA (earnings before interest, taxes, depreciation, and amortization) podatnika.
- Uproszczona metoda: podatnik może zdecydować się na obliczenie podstawy opodatkowania, która stanowi 3% wartości przychodów z działalności innej niż kapitałowa. Jest to alternatywa dla tych, którzy chcą uniknąć skomplikowanych obliczeń związanych z nadmiernymi kosztami finansowania.
Podatnik zobowiązany jest poinformować urząd skarbowy o wyborze metody obliczania podatku w zeznaniu CIT-8 za rok podatkowy, w którym dokonał wyboru. Ważne jest, aby zrozumieć, że niezależnie od wybranej metody, obliczony minimalny podatek dochodowy może być pomniejszony o kwotę podatku naliczonego według standardowych zasad, co zapobiega podwójnemu opodatkowaniu.
Wyłączenia i zwolnienia z minimalnego podatku dochodowego – kto może uniknąć płacenia?
Ustawodawca przewidział szereg wyjątków, które pozwalają na uniknięcie płacenia minimalnego podatku dochodowego. Te wyłączenia dotyczą różnych kategorii podatników, które z różnych powodów są uznawane za mniej zdolne do ponoszenia dodatkowego obciążenia podatkowego lub które działają w sposób zgodny z oczekiwaniami systemu podatkowego.
Wyjątki te obejmują:
- Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą: zwolnienie obowiązuje w roku rozpoczęcia działalności i w dwóch kolejnych latach podatkowych.
- Przedsiębiorstwa finansowe: specyfika działalności tych podmiotów wymaga oddzielnych regulacji podatkowych, co uzasadnia ich wyłączenie z podatku minimalnego.
- Podatnicy, których przychody znacząco spadły: jeżeli przychody w roku podatkowym są niższe o co najmniej 30% w stosunku do roku poprzedniego, podatnik jest zwolniony z obowiązku płacenia minimalnego podatku.
- Spółki w upadłości lub restrukturyzacji: mają one zwolnienie z płacenia podatku, co ma na celu ułatwienie im przetrwania trudnego okresu.
- Małe podatnicy CIT: definiowani jako ci, którzy generują roczne przychody brutto ze sprzedaży nie przekraczające 2 mln euro.
Dodatkowo, ustawodawca wyłączył z opodatkowania minimalnym podatkiem dochodowym podmioty, które zgodnie z przepisami nie podlegają standardowemu opodatkowaniu CIT, takie jak niektóre typy spółek czy podmioty działające w szczególnych warunkach rynkowych, co odzwierciedla chęć dostosowania przepisów podatkowych do realiów ekonomicznych różnych sektorów gospodarki.
Te wyłączenia mają kluczowe znaczenie w zapewnieniu, że minimalny podatek dochodowy jest stosowany sprawiedliwie i nie prowadzi do nadmiernego obciążenia podatkowego podmiotów, które są mniej zdolne do jego poniesienia lub znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji ekonomicznej.
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady prawnej lub finansowej.
