Projekt ustawy o podatku wyrównawczym wprowadza nową jakość w polskim systemie podatkowym, dążąc do realizacji globalnych standardów minimalnego opodatkowania grup kapitałowych. Podatek wyrównawczy, będący implementacją dyrektywy Rady (UE) 2022/2523, ma na celu zapewnienie, że dochody generowane przez duże grupy międzynarodowe i krajowe są opodatkowane na adekwatnym poziomie, minimalizując praktyki optymalizacji podatkowej i unikania podatków. W odpowiedzi na rosnące wyzwania związane z globalizacją gospodarki oraz digitalizacją, podatek wyrównawczy staje się kluczowym elementem w arsenale narzędzi fiskalnych, które mają za zadanie równomiernie rozłożyć ciężary podatkowe między różne jurysdykcje.
Zrozumienie podatku wyrównawczego: geneza i cele
Podatek wyrównawczy to odpowiedź na międzynarodowe wyzwania związane z erozją podstawy opodatkowania i przenoszeniem zysków (BEPS). Ustanowiony w ramach tzw. Filaru II inicjatywy OECD, ten podatek ma na celu wprowadzenie minimalnego globalnego poziomu efektywnego opodatkowania dużych przedsiębiorstw międzynarodowych. Cel ten jest realizowany poprzez zasady GloBE (Global Anti-Base Erosion), które wymuszają na przedsiębiorstwach płacenie podatku co najmniej w minimalnej wysokości ustalonej globalnie, niezależnie od lokalnych schematów optymalizacji podatkowej.
Projekt ustawy zakłada, że podatek wyrównawczy zostanie nałożony na grupy osiągające roczne przychody na poziomie minimum 750 milionów euro, co stawia w zasięgu regulacji największe, globalnie działające korporacje. Przepisy mają na celu zabezpieczenie uczciwej konkurencji i zapewnienie, że firmy, które generują znaczące zyski, nie mogą unikać odpowiedzialności podatkowej poprzez skomplikowane struktury korporacyjne lub przenoszenie dochodów do jurysdykcji o niskim opodatkowaniu.
Podatek wyrównawczy w praktyce: jak będzie funkcjonować?
Wprowadzenie podatku wyrównawczego w Polsce wiąże się z koniecznością dostosowania krajowych przepisów podatkowych do wymogów dyrektywy UE. Podatek wyrównawczy zostanie zaimplementowany poprzez trzy główne mechanizmy:
- Globalny podatek wyrównawczy (IIR – Income Inclusion Rule) – podatek ten będzie nałożony na globalne dochody grupy, zobowiązując jednostki dominujące do uiszczenia podatku w przypadku, gdy efektywna stawka podatkowa jednostki składowej jest niższa niż ustalona minimalna stawka.
- Krajowy podatek wyrównawczy – ten rodzaj podatku ma zastosowanie w sytuacji, gdy dochody grupy generowane w Polsce są nisko opodatkowane, zatem wymagana jest dodatkowa płatność, aby osiągnąć minimalny poziom opodatkowania.
- Podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR – Undertaxed Payments Rule) – mechanizm ten interweniuje, gdy inne metody nie zabezpieczają minimalnego poziomu opodatkowania dochodów.
Przewiduje się, że przepisy te będą miały znaczący wpływ na sposób prowadzenia działalności przez międzynarodowe koncerny działające w Polsce oraz na polskie firmy z międzynarodowymi strukturami. Oprócz podstawowej wymagalności podatkowej, grupy te będą musiały zaimplementować zaawansowane systemy sprawozdawczości finansowej i podatkowej, aby móc prawidłowo wyliczyć należny podatek oraz udowodnić jego zgodność z przepisami.
Kluczowe wyjątki i zwolnienia z podatku wyrównawczego
Ustawodawca przewidział, że nie wszystkie jednostki będą musiały się podporządkować nowym regulacjom dotyczącym podatku wyrównawczego. Istnieje szereg wyjątków, które zwalniają niektóre organizacje i działalności z obowiązku płacenia tego podatku. Wyjątki te są szczególnie istotne dla organizacji, które z natury swojej działalności lub ze względu na specyfikę prawną nie przyczyniają się do problemów, jakie podatek wyrównawczy ma rozwiązywać, tj. erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków. Do najważniejszych wyłączeń należą:
- Jednostki rządowe i inne organy państwowe, które nie prowadzą działalności komercyjnej.
- Organizacje międzynarodowe, które są uznane za nieprowadzące działalności gospodarczej na zasadach komercyjnych.
- Organizacje non-profit, które nie dystrybuują swoich dochodów i które służą celom społecznym lub charytatywnym.
- Fondy emerytalne oraz fondy inwestycyjne, które są najwyższymi jednostkami dominującymi.
- Jednostki dominujące najwyższego szczebla, które są zlokalizowane w państwie o niskim poziomie opodatkowania, ale spełniają specyficzne kryteria dotyczące działalności non-profit lub publicznej.
Ponadto, przepisy ustawy przewidują szczególne postanowienia dla jednostek, które prowadzą jedynie działalność pomocniczą lub mają za zadanie tylko zarządzanie aktywami czy lokowanie kapitału, bez bezpośredniego generowania przychodów z działalności operacyjnej. Wyjątki te są kluczowe dla zrozumienia pełnego zakresu oddziaływania podatku wyrównawczego oraz strategii planowania podatkowego, które mogą być konieczne do zastosowania w niektórych specyficznych przypadkach.
Wpływ podatku wyrównawczego na polskie przedsiębiorstwa
Wprowadzenie podatku wyrównawczego ma znaczący wpływ na działalność polskich przedsiębiorstw, zwłaszcza tych, które są częścią międzynarodowych grup kapitałowych. Podatek ten wprowadza nowe obciążenia podatkowe oraz wymaga od firm adaptacji ich wewnętrznych systemów księgowych i sprawozdawczych, aby móc odpowiednio wyliczać i raportować zobowiązania podatkowe.
- Zmiana obciążeń podatkowych: Firmy muszą teraz liczyć się z możliwością wyższych zobowiązań podatkowych w sytuacjach, gdy efektywna stawka podatkowa w jurysdykcji, w której generują przychody, jest niższa niż minimalna stawka ustalona przez przepisy. To może oznaczać konieczność płacenia dodatkowych podatków wyrównawczych.
- Wymogi sprawozdawczości: Polskie przedsiębiorstwa będą musiały wprowadzić zmiany w systemach ERP i innych narzędziach finansowych, aby móc śledzić i raportować dane niezbędne do obliczenia podatku wyrównawczego. To obejmuje skomplikowaną sprawozdawczość dotyczącą globalnych dochodów oraz efektywnych stawek podatkowych poszczególnych jednostek grupy.
- Wymogi zasobów: Dostosowanie się do nowych wymogów będzie również wiązać się z potrzebą inwestycji w szkolenia i zatrudnienie specjalistów z zakresu prawa podatkowego i międzynarodowego planowania podatkowego, co może być szczególnie obciążające dla mniejszych firm.
- Potencjalne skutki na inwestycje: Wprowadzenie dodatkowych obciążeń podatkowych może wpłynąć na decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, zwłaszcza tych, które rozważają ekspansję międzynarodową lub relokację części swojej działalności do jurysdykcji o korzystniejszym reżimie podatkowym.
Podsumowując, podatek wyrównawczy jest narzędziem, które ma na celu zwiększenie transparentności podatkowej i uczciwości w rozliczeniach międzynarodowych grup kapitałowych. Jego wprowadzenie wymaga od polskich firm zrozumienia nowych przepisów, adaptacji procesów biznesowych oraz przygotowania do nowych, potencjalnie wyższych obciążeń podatkowych. Dla wielu przedsiębiorstw może to oznaczać konieczność przemyślenia obecnych strategii podatkowych i operacyjnych.
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady prawnej lub finansowej.
